معماری مقاوم با خاک؛ نوآوری مراکش در ونیز

ژوئن 2, 2025

پاویون ملی مراکش در دوسالانه معماری ونیز ۲۰۲۵ با تمرکز بر معماری خاکی و ظرفیت‌های آن در ساخت‌وساز مدرن، توجه زیادی را به خود جلب کرده است. این پاویون با عنوان Materiae Palimpsest توسط معماران مراکشی خلیل مراد الغیلالی و ال مهدی بلیاسمی طراحی شده و تلاش دارد پیوندی میان دانش سنتی ساخت‌وساز با خاک و مهندسی معاصر ایجاد کند.          

در مرکز این پاویون ۷۲ ستون از انواع خاک – از جمله خاک کوبیده، خشت، کاهگل و آجر – به نمایش گذاشته شده که با استفاده از سیستم پساتنش ساخته شده‌اند؛ سیستمی که الغلالی آن را برای افزایش مقاومت در برابر زلزله توسعه داده است. این تکنیک پیش‌تر در پروژه‌هایی در روستاهای مراکش استفاده شده و توانسته در برابر زلزله ۶.۹ ریشتری سال ۲۰۲۳ دوام بیاورد.

الغیلالی معتقد است بسیاری از دانش‌های ارزشمند ساخت‌وساز سنتی در حال فراموشی است و باید با رویکردی نو آن‌ها را بازآفرینی کرد. او استفاده گسترده از بتن را یکی از پیامدهای جهانی‌سازی می‌داند که هویت معماری بومی را تضعیف کرده است. به گفته او، بازگشت به مصالح طبیعی مانند خاک، راهی برای ساخت‌وساز سریع، مقاوم و اصیل است.

پاویون مراکش بخشی از موج جهانی توجه به معماری پایدار و مصالح طبیعی است. کشورهای دیگری مانند مکزیک و ترکیه نیز در دوسالانه امسال بر ارزش خاک تأکید کرده‌اند. همچنین مراکش با همراهی کشورهای عربی، پیشنهاد ثبت معماری خاکی در فهرست میراث ناملموس یونسکو را ارائه داده است؛ اقدامی مؤثر که می‌تواند نقش مهمی در حفظ، بازآفرینی و انتقال این میراث ارزشمند به نسل‌های آینده ایفا کند.